Vrijdag is het Internationale Vrouwendag. Omdat ik in Amsterdam in dit kader ga vertellen over mijn roman, ben ik op zoek gegaan naar de ontstaansgeschiedenis van deze dag. Op 8 maart 1908 legden de textielarbeidsters van New York massaal het werk neer. Ze gingen de straat op om aandacht te vragen voor hun slechte arbeidsomstandigheden en scandeerden de leus: ‘Wij willen brood en rozen!’ De staking markeerde het prille begin van de vrouwenemancipatie en het duurde tot 1978 dat de Internationale Vrouwendag door de Verenigde Naties werd erkend en algemeen aanvaard werd.

Eigenlijk is de ontwikkelingsweg van deze dag te vergelijken met het proces van emancipatie zelf. De textielstakers deden hun mond open in een tijd waarin het volstrekt ongewoon was om als vrouw je rechten te bevechten en in de jaren zestig en zeventig werd het steeds normaler om dat te doen. Voor de eerste emancipatiegolf met o.a. de textielstakers en de tweede emancipatiegolf in de jaren zestig en zeventig waren er heel veel vrouwen nodig die tegen de stroom in durfden te zwemmen. Zij hadden de moed om zich een voorstelling te maken van een leven waarin ze hun hersens konden gebruiken, zelf konden bepalen hoeveel kinderen ze kregen en of ze dat wel wilden, hoe ze wilden samenleven met hun geliefden en hoe ze financieel onafhankelijk konden worden.

De vrouwen die in 1908 de straat opgingen, zijn in mijn ogen systeemdoorbrekers. Deze vrouwen maakten een begin met het herschrijven van een verhaal dat niet door henzelf geschreven was. Zij begonnen met slechts twee woorden, ‘brood en rozen’. Met deze twee woorden inspireerden zij anderen en met elke generatie groeide de moed om er meer woorden aan toe te voegen. Sinds ik deze vrouwelijke systeemdoorbrekers bestudeer als kunstenaar en schrijver, zie ik de waarde van Internationale Vrouwendag. Voor mij is keuzevrijheid heel gewoon maar hoeveel systeemdoorbrekers zijn mij wel niet voorgegaan om dat voor elkaar te krijgen? Elke millimeter van de keuzevrijheid van de vrouwen van nu is centimeter voor centimeter bevochten aan keukentafels, in echtelijke bedden, in schoolbanken en op werkvloeren. En waar die keuzevrijheid nog niet algemeen aanvaard is, wordt er nog elke dag gestreden. Vrijdag neem ik, naast mijn roman, een roos en een stuk brood mee. Als dank.